In opvoeden bestaat geen quick fix of één bepaalde manier die voor iedereen past.
Het is een zoeken. Afgestemd opvoeden is een proces. Het is niet een techniek die, eens je die onder de knie hebt, je altijd kan toepassen.
Je leert anders naar opvoeden kijken en naar je aanpak.
Je vertrekpunt is anders.
Daarbij zijn de volgende vragen belangrijk:
Wie is jouw kind?
Wie ben jij?
Wat is de situatie?
Hoe is jouw kind op dat moment?
Hoe voel je jezelf op dat moment?
Er zijn heel wat elementen die meespelen in het zoeken naar een gepast antwoord.
Focus op gedrag
De meeste opvoedingsmethoden zijn op gedrag gericht. Als je dit of dat doet of zegt, dan zal het gedrag veranderen. Dan zal je kind het gedrag afleren of aanpassen.
Maar gedrag is enkel dat wat we zien aan de buitenkant bij ons kind. Achter gedrag zitten gevoelens, gedachten en behoeften. Die zijn de drijvende kracht achter het gedrag.
Dus als we gedrag proberen te fixen, gaan we voorbij aan wat er achter zit.
Wat is "je afstemmen"?
Je afstemmen op je kind, op jezelf en op de situatie vraagt tijd en energie.
Het is geen kwestie van consequent zijn in elke gelijkaardige situatie.
Want dan ga je voorbij aan wat jouw kind ervaart op dát moment.
En misschien heeft de boze bui van je kind helemaal niets te maken met de situatie van dat moment. Maar misschien is het een opeenstapeling van spanning die er op dat moment uit moet.
Bij afgestemd opvoeden ga je rekening houden met de (in eerste instantie) niet-zichtbare gevoelens, gedachten en behoeften van je kind achter het gedrag.
Je gaat je dieper intunen op je kind. Je gaat kijken wat er precies speelt bij je kind.
Daarbij ga je uit van een groter geheel: wie is je kind op mentaal, emotioneel, fysiek en spiritueel vlak?
Je stelt jezelf ook andere vragen, zoals:
Hoe kan ik mijn kind helpen? Wat zijn belemmeringen voor mijn kind?
Hoe kan ik een autoriteit zijn voor mijn kind, zonder autoritair te zijn? Met andere woorden, hoe kan ik richting geven zonder al te sturend te zijn?
En wat kom ik bij mezelf tegen? Wat zijn mijn eigen gedachten en gevoelens?
Hoe bepalen die mijn doen en laten? Wat zijn mijn triggers?
Als je je hiervan bewuster wordt, dan is dat voor jou als ouder ook weer een groeikans. Het gaat met andere woorden niet alleen over je kind, maar ook over jezelf.
Afgestemd opvoeden is denken op lange termijn
Het vertrekpunt bij afgestemd opvoeden en bewust ouderschap is waar we naar toe willen op lange termijn. Willen we vooral dat kinderen zich aanpassen en leren gedragen naar de norm, dan krijgen we een andere opvoeding dan wanneer we op lange termijn willen dat onze kinderen in staat zijn tot zelfsturing, tot warme relaties, dat ze hun talenten kennen en dat ze weten om te gaan met tegenslagen in hun leven.
Afgestemd opvoeden gaat over zoeken naar een vorm die past voor jou als ouder en die past naargelang de behoeften van je kind en wie je kind is.
Controle en macht
Het oude opvoeden is vooral gericht op controle houden en macht hebben over kinderen. Een kind hoort te luisteren naar volwassenen. En als een kind zich niet gedraagt zoals het ‘hoort’, dan doen we er alles aan om het gedrag bij te sturen. Hiervoor moeten we onze wil en macht opleggen aan kinderen en ontstaan er vaak discussies en machtsstrijd. Dan hebben we straffen en belonen nodig om kinderen naar ons te doen luisteren.
Maar veel is niet controleerbaar en maakbaar in opvoeding. Er gebeuren vaak dingen die we niet voorzien hadden en waarvan we ons afvragen: ‘wat moet ik hiermee doen?’
Dat is het moment waarop we ons als ouders onmachtig gaan voelen. En dat voelen we niet graag.
De uitdaging bij afgestemd ouderschap
We moeten onze angst voor het gevoel van onmacht en het niet-weten onder ogen durven zien.
Het onbekende is voor ons, mensen, een echte uitdaging.
We houden van nature van voorspelbaarheid zodat we controle houden.
Maar dat is dus niet mogelijk met kinderen. En eigenlijk is het dat nooit in het leven.
Je hebt wel elke keer een keuze met wat er op je pad komt met je kind, namelijk: “Wat doe ik hiermee?”
Ga je straffen en het gedrag bijsturen?
Of ga je kijken wat er achter zit en wat er innerlijk speelt bij je kind?
“In een nieuw bewust ouderschap moeten we durven zoeken naar nieuwe antwoorden en ons niet door onze angst laten bepalen.”
Geen vrije opvoeding
Afgestemd ouderschap wil niet zeggen dat je alles maar aan je kind overlaat. Dat is een vrije opvoeding waarbij je weinig of geen sturing geeft aan je kind.
Een kind heeft wel degelijk een leidende ouder nodig die richting weet te geven in het leven van het kind, zonder sturend te zijn. Richting geven wil zeggen dat je voor je kind een houvast bent en een oriëntatiepunt waarop hij of zijn steeds kan terugvallen. Een kind kan de wereld nog niet bevatten, en wij moeten duidelijkheid en handvatten bieden waaraan het kind zich kan vasthouden.
Drie bouwstenen van Aware Parenting als basis in Afgestemd Opvoeden
Aletha Solter is de grondlegger van Aware Parenting. Zij heeft drie elementen samen gebracht die belangrijk zijn in het bewust ouderschap.
- Hechting bevorderen: zorgen voor een goede relatie met je kind, je steeds opnieuw verbinden met je kind en jezelf daarin openen. Dit geeft het kind de ruimte om zichzelf te openen en de hechting met jou aan te gaan. In elke levensfase is dit anders. Volgens mij is dit de belangrijkste sleutel in de relatie met je kind en om je taak als ouder te kunnen doen.
- Herstel van stress en trauma: doorheen de dag maakt je kind van alles mee. Er is niet altijd ruimte om dit te ontladen. Spanning die opstapelt moet ruimte krijgen om te ontladen. Daarvoor is het belangrijk dat je als ouder deze emoties empathisch kan ontvangen.
- Democratische discipline: Meestal wordt straffen en belonen gebruikt als maatregel. Maar hoe kan je dit op een democratische manier, waarbij het kind beluisterd wordt en een inbreng heeft? Zodat een kind dit op natuurlijke manier leert en integreert. Het vraagt tijd en ruimte om in verbindende communicatie te gaan met je kind en zo tot de beste oplossing voor iedereen te komen.
Effecten van een afgestemde aanpak
Als kinderen ruimte voelen en zich gehoord voelen, creëren ze een gezond gevoel van eigenwaarde. Ze ervaren dat ze er toe doen en dat hun inbreng evenwaardig is. Ze voelen zich gerespecteerd. Ze kunnen beter hun grenzen aangeven. Het leidt tot een betere band met je kind. Daardoor zal je kind ook makkelijker meewerken en doen wat je vraagt. Op deze manier ben je een natuurlijke autoriteit, zonder dat je dit autoritair moet aanpakken. Zonder dat je met dwang je wil moet opleggen aan je kind.
Tot slot
Opvoeden is geen 'altijd' in elke situatie. Er bestaat geen quick fix. Het is steeds opnieuw een samen zoeken. Het gaat met vallen en opstaan. Maar eens je hier je weg in gevonden hebt, ga je merken hoe het werkt en hoe opvoeden voor een groot deel natuurlijk gaat.
De term Afgestemd Opvoeden is in het leven geroepen door Jürgen Peeters. Hij is auteur van het boek ‘Kinderen zijn geen puppy’s. De kracht van zelfsturing in opvoeding.’ Een echte aanrader!
Heb je vragen?
Ook in mijn trajecten stem ik me af op jou en je gezinssituatie. Wat zijn jouw uitdagingen in de opvoeding van je kind(eren)? Wat heb jij nodig? Wat heeft je kind nodig?
Wil je graag weten hoe ik jullie kan helpen? Maak vrijblijvend een afspraak voor een Inzichtsessie via hello@karinfrancken.be
Van harte
Karin